کشت گیاهان در گلخانه‌ها آب و زمین کمتری احتیاج داشته و کاشت و برداشت در محیط گلخانه در تمام طول سال امکان‌پذیر است.
در شرایط کنونی با آموزش دادن نیروی کار می‌توان از فضای کم گلخانه چندین برابر فضای آزاد محصول به‌دست آورد، زیرا در فصولی که محصولات در فضای آزاد قابل‌تولید نیست این امکان در فضای گلخانه‌ای وجود دارد که گیاهان غیرمعمول پرورش‌یافته و محصولات گلخانه‌ای باکیفیت بهتر نسبت به کشت در زمین باز و تولید و به بازار عرضه شود.
باوجود خشک‌سالی‌های اخیر در خراسان جنوبی و لزوم راه‌اندازی و ایجاد گلخانه‌ها و مجتمع‌های گلخانه‌ای برخی گلخانه داران استان با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند به‌گونه‌ای که با شرایط موجود و فشار هزینه‌های گلخانه داری دیگر امیدی به ادامه کار گلخانه داری ندارند.
برمودای مشکلات گلخانه‌داران
گلخانه دار بیرجندی در گفت‌وگو با مهر گفت: با توجه به هزینه‌های مختلف تولید محصول کمبود نقدینگی یکی از مشکلات گلخانه داران است.
علی سرزهی با اشاره به افزایش قیمت نهاد‌ها، نیروی کار و تأسیسات گرمایشی و سرمایشی گلخانه‌ها میگوید: از دیگر معضلات در این حرفه، با توجه به سابقه نامناسب گلخانه داری این استان، بروکراسی شدید و موانع متعدد بر سر راه گلخانه داران جهت استفاده از تسهیلات بانکی است.
سرزهی همچنین به مطالبه وثیقه‌های سنگین در قبال ارائه تسهیلات بانکی به متقاضیان اشاره‌کرده و میگوید: اکثر متقاضیان احداث گلخانه فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی هستند که توانایی مالی کافی برای شروع کار را ندارند و ناچار به استفاده از تسهیلات بانکی‌اند.
وی با گلایه از قیمت‌گذاری غیر کار‌شناسانه محصول میگوید: اغلب اوقات قیمت محصول گلخانه دستخوش میدان‌ها میوه و تره بار قرار گرفته و بدون در نظر گرفتن هزینه‌های تمام شده تولید و بی‌توجه به شرایط تولید و مرغوبیت و سلامت محصول قیمت‌گذاری می‌شوند.
وی به هزینه‌های ساخت اولیه گلخانه و پایین بودن میزان تولید در دوره‌های اولیه کشت اشاره‌کرده و بیان داشت: بالا بودن نرخ سود تسهیلات نیز با این شرایط مزید بر علت شده و گلخانه داران را در سال‌های اولیه تولید، با مشکل جدی روبه رو کرده است.
وی عنوان کرد: در این شرایط با نوسانات بازار، تعویق بازپرداخت اقساط و تجمعی شدن سود تسهیلات به‌صورت تصاعدی در نهایت موجب زمین‌گیر شدن گلخانه دار می‌شود.
باوجودی که کاهش شدید دما در گلخانه در یک شب سرد زمستانی می‌تواند باعث نابودی کامل محصولات گلخانه‌ای شود، هیچ‌کس به فکر ضرر و زیان گلخانه دار نیست.
مهرور با گلایه از وضعیت تأمین سوخت گلخانه‌ها میگوید: با توجه به اقلیم استان و زمستان‌های سرد کویر، بیشترین هزینه‌های گلخانه، هزینه گرمایشی است که باوجود گرانی هزینه‌های سوخت و محدودیت سوخت اعطایی به گلخانه‌ها این مشکل از دغدغه‌های گلخانه داران است.
نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب جهت عرضه به بازار
گلخانه دار دیگر نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب جهت عرضه به بازار را یکی از مهمترین مشکلات فراروی فعالان این عرصه دانسته و میگوید: وجود صنایع تبدیلی در کنار محصولات تولید داخل استان، به‌عنوان پشتوانه‌ای در ایجاد انگیزه کشاورزان است که متأسفانه در استان ما نسبت به این مهم چندان توجهی صورت نگرفته است.
این گلخانه دار، به نبود تعاونی و اتحادیه پویا در زمینه تولیدات گلخانه‌ای در این خصوص اشاره کرد و افزود: اغلب اوقات برای استفاده از مشاوران در این خصوص مجبوریم از مشاورین تهرانی استفاده کنیم.
وی میگوید: با توجه به نبود اتحادیه کارآمد در استان در جهت پیگیری و پاسخگویی، مشاوره و کمک به مشکلات اغلب گلخانه داران در همان ماه‌های اول کار بی‌انگیزه شده و دیگر رغبتی به ادامه کار ندارند.
نظارت‌های انجام‌شده در صدور پروانه‌ها چندان جدی نیست
به اعتقاد وی نبود نظارت بر ساخت‌وساز گلخانه‌ها به‌صورت مهندسی یکی دیگر از مشکلات گلخانه داران است به‌گونه‌ای که گاه باوجود طوفان و یا بارندگی شدید حتی در حد چند دقیقه تمام تلاش گلخانه دار از بین می‌رود.
وی با گلایه از اینکه نظارت‌های انجام‌شده در صدور پروانه‌ها چندان جدی نیست میگوید: اکثر سازه‌های موجود مطابق شرایط آب و هوایی و اقلیم کویر نبوده و نظارت به‌گونه‌ای است که برخی از سازه‌ها علی‌رغم تأییدیه و پروانه کار، در برابر طوفان‌ها و بادهای شدید منطقه مقاوم نبوده و کج می‌شوند که این خود هزینه‌های زیادی را برای گلخانه داران به دنبال دارد.
به اعتقاد وی ازآنجاکه برخی گلخانه داران در تولید محصول خود از نهاده‌ها، کودهای شیمیایی و سموم نامرغوب استفاده می‌کنند فروش محصول با حداقل قیمت نیز برای آنها سودآور بوده و این کاهش قیمت برای دیگران توقع ایجاد میکند و باعث ضرر و زیان آن دسته از گلخانه داران متعهد به تولید محصول استاندارد و ارگانیک می‌شود.
وی با گلایه از نبود بازار فروش واحد در استان ادامه می‌دهد: نبود سیستم فراوری و بسته‌بندی و صادرات از دیگر مشکلات محصولات گلخانه‌ای استان است.
گلخانه‌های استان از لحاظ سیستم گرمایشی و سرمایشی وضعیت مناسبی ندارند
میری از دیگر فعالان این عرصه هزینه یک مترمربع احداث گلخانه مکانیزه را ۱۵۰ هزار تومان ذکرمی کند و میگوید: در حال حاضر گلخانه‌های استان از لحاظ سیستم گرمایشی و سرمایشی وضعیت مناسبی ندارند و تنها با ارائه تسهیلاتی مناسب می‌توانند نسبت به تجهیز و استفاده از امکانات مدرن اقدام کنند.
این گلخانه‌دار که خود تحصیلکرده کشاورزی نیز است در بخش دیگری از سخنانش به کشت هیدروپونیک اشاره‌کرده و میگوید: این کشت بدون خاک بوده و راه‌حلی برای گلخانه‌داران است که افزایش عملکرد و تولید محصول را به دنبال دارد به‌طوری که هر بوته خیار در خاک ۵ کیلو و در کشت هیدروپونیک ۱۲ کیلو محصول تولید میکند.
وی واردات محصولات گلخانه‌ای را عاملی برای متضرر شدن گلخانه داران بومی می‌داند و معتقد است: دولت باید با حمایت گلخانه دار و کشاورز بومی و خرید تضمینی مانع از ورود محصولات گلخانه‌ای از سایر استان‌ها شده و یا حتی با افزایش قیمت محصولات غیربومی در جهت حمایت از تولید داخل مؤثر باشد.
به اعتقاد این گلخانه دار وجود انواع دست‌فروشان در گوشه و کنار شهرها و جاده‌های استان باعث تداخل قیمت محصولات مرغوب و نامرغوب شده و انگیزه کار را از بین می‌برد.
وی همچنین دارا بودن مدیریت قوی و دانش و تخصص در این زمینه را مهم می‌داند و میگوید: کار در این حوزه نیاز به تجربه و خبره بودن دارد و می‌توان گفت کمتر کسی یافت می‌شود که تخصص کامل کار گلخانه را داشته باشد.
لزوم یکپارچه‌سازی واحدهای گلخانه‌ای در جهت افزایش سوددهی و کاهش هزینه‌ها
مدیر مجتمع گلخانه شهرستان خوسف در گفت‌وگو با مهر، با تاکید بر لزوم یکپارچه‌سازی واحدهای گلخانه‌ای در جهت افزایش سوددهی و کاهش هزینه‌ها در خصوص مشکلات موجود در سطح گلخانه‌های استان میگوید: نبود نیروی کار متخصص در جهت کاشت و تولید در گلخانه‌ها، عدم آگاهی از نوع سازه، نحوه احداث گلخانه و نبود تجهیزات مدرن و به‌روز، عدم اطلاع از دانش روز گلخانه‌های موجود یا نحوه کشت باعث ضربه زدن به صنعت کشت گلخانه‌ای در استان شده است.
صاحب نسق استفاده از دستگاه تصفیه آب مرکزی در مجتمع گلخانه‌ای را به‌عنوان راهکار این استفاده انفرادی گلخانه داران از دستگاه تصفیه آب دانسته و خاطرنشان میکند: در این راستا رایزنی‌هایی نیز با جهاد کشاورزی انجام‌شده است.
وی با اشاره به تعهد اخلاقی اکثر گلخانه داران استان در استفاده از نهادهای مرغوب و مشکلات عدیده گلخانه داران میگوید: ازآنجاکه گلخانه داری کار حساسی است بانک‌ها باید با انعطاف بیشتر در جهت حمایت از گلخانه داران عمل کرده و با سخت گیری‌های غیرمتعارف گلخانه دار را به سمت و سوی اقدامات سودجویانه سوق ندهند چرا که در درازمدت سلامتی شهروندان تحت‌الشعاع برخی قوانین خشک می‌شود.
ارسال سالیانه ۸۰ در صد محصولات گلخانه‌ای به خارج از استان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با مهر از وجود ۱۶۵ واحد گلخانه‌ای در سطح ۵۱ هکتار در خبر داد و افزود: تولید سالیانه این گلخانه‌ها شش هزار و ۸۱۷ تن محصولات خیار، گوجه‌فرنگی، گیاهان دارویی، آلوئه ورا، به‌لیمو، گیاهان زینتی و قارچ است.
هاشم ولی‌پور مطلق بیان کرد: از این تعداد ۲۰ واحد توسط فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی مدیریت می‌شود که ۱۸ واحد در مجتمع محمدیه خوسف و دو واحد در نهبندان است.
وی با اشاره به فعالیت هشت مجتمع گلخانه‌ای در استان یادآور می‌شود: تاکنون ۷ میلیارد و ۸۲۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در بخش گلخانه‌های استان سرمایه‌گذاری شده است.
وی بیشترین گلخانه‌های استان را در شهرستان خوسف با ۵۴ واحد گلخانه، قاین با ۴۸ واحد و فردوس با ۳۱ واحد عنوان کرده و میگوید: از مجموع تولید سالیانه حدود ۸۰ درصد آن به مبلغ ۱۷. ۵میلیارد ریال به استان‌های هم‌جوار ارسال می‌شود.
ولی‌پور مطلق ادامه داد: تعداد بهره‌برداران گلخانه‌های استان ۴۶۰ نفر به‌صورت اشتغال دائم و ۹۲۰ نفر از اشتغال غیرمستقیم است.
به اعتقاد وی از شرایط مطلوب استان برای کشت گلخانه‌ای تعداد زیاد روزهای آفتابی است که تولید را در گلخانه افزایش می‌دهد لذا در این زمینه استان پتانسیل کافی را دارد.
وی در ادامه در خصوص مشکل تأمین سوخت مصرفی گلخانه داران به تقسیم استان بر اساس اقلیم به سه قسمت سرد، نیمه سرد و گرم اشاره و توضیح می‌دهد: سوخت موردنیاز برای هر مترمربع در منطقه سرد ۳۵ لیتر، نیمه سرد ۳۰ لیتر و در مناطق گرم ۲۵ لیتر در نظر گرفته می‌شود.
ولی‌پور در خصوص رفع مشکلات مطرح‌شده گلخانه داران به برگزاری جلسات با اداره صنعت و معدن و تجارت جهت جلوگیری از ورود بی‌رویه محصولات گلخانه‌ای به استان، فعال نمودن تعاونی‌های گلخانه‌ای، پیگیری بیمه محصولات گلخانه‌ای و… اشاره کرد.
نظارت سازمان نظام‌مهندسی بر ساخت سازه‌ها عمیق و اساسی می‌شود
رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، استانداردسازی فرآیندهای انجام کار، نظارت مطلوب دولت بر فرآیندهای انجام کار، کوتاه کردن زمان انجام کار، ارتقاء سطح رضایتمندی ارباب‌رجوع و ارتقا، بهره‌وری تولیدات گیاهی از اهداف واگذاری صدور پروانه‌های واحدهای گلخانه‌ای دانست.
محمدحسین اکبری ادامه داد: در راستای اصلاح و بهبود فرآیند‌ها با رویکرد واگذاری وظایف تصدی‌گری به بخش غیردولتی، از سال ۱۳۹۰ در استان خراسان جنوبی صدور مجوز واحدهای گلخانه‌ای به سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان واگذار شده است.
وی میگوید: در این خصوص تا کنون ۱۰ موافقت اصولی، ۳ مجوز نوسازی و بهسازی، ۶ مجوز توسعه، ۱۲۱ پروانه تأسیس و ۹۶ تمدید پروانه بهره‌برداری و ۴۲ پروانه بهره‌برداری گلخانه صادر شده است.
وی با اشاره به فعالیت فارغ‌التحصیلان کشاورزی در مجتمع گلخانه‌ای میگوید: باوجود شرایط فعلی و بروز بعضی مشکلات ازاین‌پس، نظارت سازمان نظام‌مهندسی عمیق و اساسی خواهد بود.
به گفته وی به ساماندهی پیمانکاران برای نظارت دقیق‌تر بر حسن اجرای فنی طرح‌های گلخانه‌ای در سطح استان اشاره و ادامه می‌دهد: بر این اساس پیمانکاران کاملاً مشخص‌شده و در قالب نمایندگی‌های شرکت‌های معتبر در استان باید بر نحوه ساخت‌وساز سازه‌ها نظارت جدی و عملی داشته باشند.
حمایت از گلخانه داران در راستای توسعه بخش کشاورزی و گردش اقتصادی در این بخش یکی از ضروریات استان است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
